Gıda Kontrol Laboratuvarları Yönetmeliği, 18 Şubat 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.
Yönetmeliğin amacı ve kapsamı
Tarım ve Orman Bakanlığı gıda kontrol laboratuvarlarının denetimleri, görev, yetki ve sorumlulukları, çalışma usul ve esasları ile gerçek ve tüzel kişilere ait kurulan veya kurulacak özel gıda kontrol laboratuvarlarının kuruluş izni, çalışma izni, denetimleri, çalışma usul ve esaslarını düzenlemek amacıyla çıkartılan yönetmelik; gıda, gıda ile temas eden her türlü madde ve malzemeler ile yem ve gıda üretimi amacıyla yetiştirilen yaprak, gövde, kök gibi bitki kısımlarının güvenilirliği, hijyen ve kalite analizlerinin yapıldığı, Tarım ve Orman Bakanlığı gıda kontrol laboratuvarları ile gerçek ve tüzel kişilerce kurulan veya kurulacak özel gıda kontrol laboratuvarlarının çalışma usul ve esaslarını kapsıyor.
Yönetmelik, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının kendi mevzuatı kapsamında kurdukları veya yetki verdikleri laboratuvarlar, kamu kurumu niteliğindeki kuruluşlar ile tarım ve gıda alanında faaliyet gösteren üretici birlikleri, kooperatif gibi organizasyonların kendi mevzuatı kapsamında kurdukları ve kendi üyeleri için hizmet verecekleri laboratuvarların 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun resmî kontrol kapsamında olmayan analiz hizmetlerini ise kapsamıyor.
Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde veteriner hizmetleri ile gıda denetim ve kontrol faaliyetleri, Yönetmelik çerçevesinde Tarım ve Orman Bakanlığı ile iş birliği içerisinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin ilgili birimleri tarafından yapılacak.
Genel şartlar
Buna göre, Özel gıda kontrol laboratuvarının başka bir gerçek veya tüzel kişiliğe; özel istek, resmî istek veya resmî kontroller kapsamında analiz hizmeti verebilmesi için kuruluş ve çalışma izni alması ve Yönetmelik hükümlerine uyması zorunlu olacak.
Bakanlık tarafından yayımlanan, rehberlere ve talimatlara uygun şekilde hizmet sunacak olan laboratuvarlar, analiz yapmadan muayene ve analiz raporu düzenleyemeyecekler.
Özel gıda kontrol laboratuvarları, onaylanmış faaliyet konuları dışında muayene ve analiz raporu düzenleyemeyecekler.
Laboratuvarlar Bakanlığın belirleyeceği resmî kontrol numune analizleri için akredite olmak zorunda olacaklar.
Laboratuvarlarda kimler istihdam edilecek?
Laboratuvarlarda müdür, kalite yönetim birim sorumlusu, numune kabul ve rapor düzenleme birim sorumlusu, her laboratuvar hizmet biriminde ayrı ayrı laboratuvar birim sorumlusu ve yeterli sayıda laboratuvar personeli istihdamı zorunlu olacak.
Laboratuvarların teknik hizmet bölümünde faaliyet ve görev alanına giren konulara göre;
Gıda, süt, su ürünleri, zootekni, bitki koruma, bahçe bitkileri, tarla bitkileri, toprak, biyosistem, biyoteknoloji, tarım teknolojisi ve tarımsal biyoteknoloji bölümü ziraat mühendisliği, veteriner hekimlik, gıda mühendisliği, gıda teknolojisi, kimya mühendisliği, kimya, su ürünleri mühendisliği, balıkçılık teknolojisi mühendisliği, biyoloji, moleküler biyoloji ve genetik, kimya ve biyoloji mühendisliği, biyokimya, biyokimya mühendisliği, genetik ve biyoteknoloji, biyomühendislik, polimer mühendisliği bölümlerinden veya bu bölümlere eşdeğer olduğu YÖK Başkanlığınca belgelenen bölümlerden lisans derecesine sahip personel görev yapacak. Ayrıca faaliyet ve görev alanına giren konularda tekniker, teknisyen, laborantlar, laboratuvar yardımcı personeli olarak istihdam edilecek. İlgili konularda, en az lisans mezunu bir laboratuvar müdürü, en az lisans mezunu bir kalite yönetim birim sorumlusu, analiz birimleri için birim sorumlusu dahil en az lisans mezunu iki laboratuvar personeli, numune kabul ve rapor düzenleme birimi için en az ön lisans mezunu personel istihdamı sağlanacak.
Laboratuvarın görevleri
Bakanlık gıda kontrol laboratuvarları, Bakanlıkça ithalat, ihracat, denetim ve benzeri amaçlar için gönderilen numunelerin analizlerini, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının gönderdiği numunelerde resmî istek analizlerini, gerçek veya tüzel kişiliğe ait özel istek analizlerini, araştırma geliştirme ve proje analizlerini;
Özel gıda kontrol laboratuvarları ise onaylı faaliyet listesine uygun olarak, Bakanlıkça ithalat ve ihracat amacıyla gönderilen numunelerin analizlerini, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının gönderdiği numunelerde resmî istek analizlerini, gerçek veya tüzel kişiliğe ait özel istek analizlerini, araştırma geliştirme ve proje analizlerini raporlarında belirtmek kaydı ile yapacaklar.
Laboratuvarlar; organik tarım, iyi tarım uygulamaları ve benzeri gıda üretimi amacıyla yetiştirilen yaprak, gövde, kök gibi bitki kısımlarının analizlerini, bu ürün grubunda da ayrıca onay almak şartıyla yapabilecekler.
Özel Gıda Kontrol Laboratuvarları
Özel gıda kontrol laboratuvarının kuruluş izni ve çalışma izni başvurusunda sunulması istenen tüm belgeler için belgelerin asılları veya veren kurum tarafından onaylı suretleri veya noterce onaylanmış suretleri veya ilgili kurum/kuruluşların elektronik ortamda erişim yetkisi vermesi ve doğruluğunun sorgulanabilmesi halinde, işyeri yetkilisince bu bilgi ve belgelere erişim sağlayabilmek için gerekli bilgileri içeren beyan verilmesi yeterli olacak.
Özel gıda kontrol laboratuvarı kurmak isteyen gerçek ve/veya tüzel kişiler, yönetmelikte sıralanan bilgi ve belgelerle Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’ne başvuracaklar.
Kuruluş izni belgesi alan özel gıda kontrol laboratuvarı, çalışma izni almak için de yine gerekli bilgi ve belgelerle Genel Müdürlüğe başvuracaklar.
Özel gıda kontrol laboratuvarları, onaylı faaliyet listesinde yer almayan, sadece özel istek analizlerine cevap verebilmek amacıyla geçici kapsam almak için Genel Müdürlüğe başvuracaklar. Bunun için yönetmelikte belirtilen şartların sağlanması gerekecek
Yetkilendirme
Bakanlıktan kuruluş ve çalışma izin belgesi alan özel gıda kontrol laboratuvarı, ürün/ürün grubu ve analiz bazında belirtilen faaliyet konularında yönetmelikte belirtilen analizleri yapmaya yetkili olacak.
Özel gıda kontrol laboratuvarı, onaylanmış faaliyet konusu dışında veya analiz yapmadan muayene ve analiz raporu düzenleyemeyecek.
Gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme ile yem üreten veya ithal ve ihraç eden veya satan gerçek ve tüzel kişilerin ortağı veya sahibi olduğu özel gıda kontrol laboratuvarları, bu kişilere ve birinci derece yakınlarına ait resmî kontrol numunelerinin analizlerini yapamayacaklar.
Laboratuvarın işleyişiyle ilgili olarak yönetmelikte belirtilen doküman ve kayıtların tutulması zorunlu olacak.
Analiz ücretleri
Bakanlık tarafından gönderilen resmî kontrol numunelerinde uygulanacak analiz ücretleri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Döner Sermaye İşletmeleri Uygulama Yönetmeliğinde yer alan esaslara uygun olarak Bakanlıkça belirlenecek.
Resmî kontrol numuneleri için belirlenen fiyat tarifesine uyulması zorunlu olacak, belirlenen fiyatlara uymayan özel gıda kontrol laboratuvarına numune gönderimi altı ay durdurulacak.
Laboratuvarlar, Genel Müdürlüğün belirleyeceği laboratuvar denetçileri tarafından Yönetmelik esasları dâhilinde şikâyet dışında iki yılda en az bir defa denetlenecek.
Laboratuvarlar, fiziksel, kimyasal, mikrobiyoloji, moleküler biyoloji, mineral, mikotoksin, dioksin, katkı, kalıntı, ambalaj gibi her analiz grubu için yılda en az bir kez ulusal veya uluslararası yeterlilik testleri düzenleyen kuruluşların testlerine katılacak ve bu testlerin sonuçlarını Genel Müdürlüğe bildirecek. Genel Müdürlük gerekli gördüğü durumlarda ayrıca yeterlilik testlerine katılım sağlanmasını talep edecek.
Ulusal Gıda Referans Laboratuvar Müdürlüğü veya Bakanlık Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğünce düzenlenecek yeterlilik testlerine kapsam dâhilinde katılım zorunlu olacak.
İdari yaptırımlar
Bakanlıktan, yönetmelikte belirtilen izni almadan faaliyette bulunan ve/veya analiz yapmadan muayene ve analiz raporu düzenleyen ve/veya onaylı faaliyet listesinde yer alan analiz, ürün grubu ya da metot dışında analiz yapan ve rapor düzenleyen özel gıda kontrol laboratuvarları için 5996 sayılı Kanunun ilgili maddesi uygulanacak.
Yönetmelikle, Gıda Kontrol Laboratuvarlarının Kuruluş, Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esaslarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırıldı.
Halen faaliyet gösteren veya bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce başvurusu bulunan laboratuvarlar; bazı hükümlere Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde, bazılarına da iki yıl içinde uymak zorunda olacaklar.
Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce faaliyette bulunan laboratuvarlar; uyum için gerekli süre doluncaya kadar yürürlükten kaldırılan yönetmelik hükümlerine göre çalışacaklar.
Yönetmelik, yayımı tarihinde yürürlüğe girdi.
