SİLO YEMLERİ – SİLAJ

SİLAJ NEDİR?
Yeşil ve suca zengin yemlerin havasız ortamda süt asidi bakterileri yardımıyla
fermantasyona uğratılması, yani ekşitilmesi yoluyla saklanması esasına dayanan
yem saklama yöntemine silaj, bu yöntemle elde edilen yemlere de silo yemleri adı
verilir.

SİLAJ YAPMANIN FAYDALARI
1. Yeşil ve sulu yemlerin bulunmadığı dönemlerde verilecek silo yemleri ile
hayvanların severek tüketeceği sulu bir yem sağlanmış olur.
2. Silolamada doğal ot kurutma yöntemlerine göre çok daha az besin maddesi
kaybı olmaktadır.
3. Yapımı ve depolanması için kapalı alan gerekmediğinden ot depolanması
sorununu ve depo masraflarını en aza indirir.
4. Silajlık bitkiler tarlayı erken boşaltır, diğer bitkilerin ekimi için çiftçiye uygun
bir zaman kalır. Bu durum hububat sonrası ikinci ürün veya pamuk
tarımında hasat-ekim dönemi arasında kışlık ürün olarak araziden ana
bitkisel ürün yanında değerli hayvan yemi elde edilmesine imkan sağlar.
5. Silo yemleri açılmadıkça yıllarca bozulmadan kalır ve kıtlık dönemlerinin
kurtarıcısı olur.
6. Yeşil yemlerin açıkta kurutulamadığı dönem ve mevsimlerde, kısa sürede
silaj yapılarak bu yemleri besin değerlerini kaybetmeden koruyup saklamak
mümkün olur.
7. Kuruduğu zaman sertleşerek hayvanların severek tüketemeyeceği birçok
bitki ve bitki kısımları parçalanıp silolandığında hayvanlar tarafından iştah
ile yenebilir.

8. Yeşil olarak hasat edildiklerinden ve silolama ile bu özelliklerini
koruduklarından birim araziden azami oranda yem elde edilmesini
sağlarlar.
9. Silo yemleri aynı alandan elde edilen kuru ota göre üçte bir oranında daha
az hacim kaplar.
10. Saman ve ot yığınlarında sıkça görülen yanarak yok olma tehlikesi silaj için
söz konusu değildir.
11. Mekanizasyona uygundur. İki, üç kişilik iş gücü ve uygun makinelerle ile
kısa sürede geniş bir alandan silaj yapmak mümkündür.
12. Yabancı ot tohumları silo içerisinde ölür, gübre ile tekrar tarlaya taşınıp
zararlı olma özelliğini kaybeder.
13. Kabızlığı önleyici, laksatif yani yumuşatıcı bir özelliğe sahiptir. Vitaminlerce
zengin olup, sindirilme derecesi yüksektir.
SİLO YEMİ ÜRETİMİ İÇİN NELERE İHTİYAÇ VARDIR?
Silaj yapımı, silajlık olarak kullanılacak yem bitkisinin üretiminden, silaj
tamamlandıktan sonra üzerinin örtülmesine ve gerekli fermantasyonun tamamlanıp
silajın oluşmasına kadar süren bir dizi işlemlerden meydana gelir. Genelde silaj
yapımı için ihtiyaç duyulan başlıca malzeme, ekipman ve işgücü aşağıda
sıralanmıştır:
1. Silajlık yem bitkisi.
2. Silaj makinesi (Yapılacak silaja uygun tipte. Mısır veya ot silaj makinesi
gibi).
3. Silaj deposu-silo.
4. Traktör (Silajlık bitkilerin ekim alanının büyüklüğüne göre; biçme, taşıma ve
çiğneme işleri için en az 2-3 adet uygun güçte traktör).
5. Silaj römorku (İki dingilli, yükseltilmiş yan ve arka kapakları bulunan en az
iki römork veya özel silaj römorku).
6. İşgücü (işin büyüklüğüne göre sayısı artmakla birlikte beraber en az 3 işçi
veya yeterli aile işgücü)
7. Plastik-polietilen (naylon) örtü (0,35 mm veya daha kalın, UV’ ye dayanıklı
olanlar tercih edilebilir). Naylon örtünün genişliğinin silajı tamamen örtecek
genişlikte olması ve bir miktar (50 cm kadar) kenarlara taşması istenir.
Geniş silolarda birbiri üzerine en az 1metre kadar binecek şekilde iki
parçalı örtü kullanılabilir.
8. Katkı maddesi. Her silaja katkı maddesi konulması gerekmez. Mısır
silajının oluşumu için herhangi bir katkı maddesine gerek yoktur, sadece
mısırın düşük olan protein düzeyini artırmak için %0,5 oranında üre veya
benzeri protein dışı azot kaynakları (NPN) ilave edilebilir. Çayır otu silajı,
yonca, fiğ ve diğer baklagil yem bitkileri veya karışımlarından yapılan
silajların oluşumu için silajın içine yapım sırasında formik asit (2,2 litre/ton),
asetik asit, melas gibi katkı maddeleri veya bazı ticari katkı maddeleri
(kullanma talimatına göre) ilave edilmelidir.
9. Toprak üzerine yapılan silajlarda yere sermek üzere bir miktar sap-saman
kullanılabilir. Bazı uygulayıcılar silo zeminine naylon örtü sermekte ise de
bu örtü üzerinde toplanacak silo suyu veya kenarlardan sızabilecek yağmur
suları sorun yaratabileceği için pek tavsiye edilmez. Beton silolarda böyle
bir şeye gerek yoktur.

10. Silajın üzerinin örtmek için en ucuz malzeme 10-15 cm kalınlığında
topraktır. Toprak silajı fiziki dış etkilerden koruyup içeri hava girmesini
önlediği gibi, adi naylonların güneş ışınlarından etkilenerek kısa sürede
parçalanmasını da önler. UV’ ye dayanıklı plastik (naylon) örtülerin üzerine
eski oto lastikleri de yerleştirilebilir. Diğer bir seçenek, uzun yıllar
kullanılabilecek kalın silaj örtüleridir.

SİLAJLIK YEM BİTKİSİ

Her türlü yeşil yemden silaj yapmak mümkündür. Ancak başta mısır
olmak üzere sorgum, Sudan otu, arpa, buğday hasılları, fiğ-arpa, fiğ-yulaf ve
benzeri baklagil-buğdaygil yem bitkileri karışımları, İtalyan çimi gibi tek yıllık
yemlik çimler, çayır otları, ayçiçeği, şeker pancarı yaprakları, kelle hasadı
sonrası kalan enginar sap ve yaprakları önemli silajlık bitkilerdir. Ayrıca bazı
konservecilik sanayi artıkları da silaj potansiyeli olan yemlerdendir. İşletmeler
yıllık silo yemi ihtiyaçlarını belirledikten sonra mevcut arazi büyüklük ve
özelliklerine göre uygun zamanda silajlık yem bitkisi ekilişlerini yapmalı ve
ekilen bitki için gerekli tüm agronomik işlemleri (çapalama, gübreleme, sulama,
ilaçlama vb. gibi) ilgili uzmanlara danışarak zamanında yerine getirmelidir.
SİLAJ MAKİNELERİ
Genelde silaj yapılacak yem bitkilerini biçip parçalayan ve arkasına takılı
römorka üfleyen makinelere silaj makinesi adı verilir. Amaca göre kullanılan değişik
tipleri vardır:
1. Tek sıra veya çok sıra biçen mısır silaj makineleri.
2. Kendi yürür silaj makineleri.
3. Vurmalı tip ot silaj makineleri.
4. Toplayıcılı-kıyıcılı ot silaj makineleri.
5. Rulo, paket tipi silaj yapan makineler.

6. Sabit tip silaj makineleri (bazı küçük kapasiteli makineler yanında, sucuk-
sosis tipi silaj yapımında kullanılan makineler).

Silaj makineleri büyüdükçe makineye güç verip römorku ile birlikte çekecek
traktör için gereken güç ihtiyacı da artar. Silaj makinesi satın alınırken gerekli traktör
gücü dikkate alınmalıdır..

SİLAJ DEPOSU – SİLO
Silaj makinesi ile biçilip parçalanan silajlık yeşil yem materyalinin depolandığı
yerlere silaj deposu veya kısaca silo denir. Yaygın olarak dört tip silo vardır:
1. Toprak üzeri basit yüzeysel silolar.
2. Beton veya taş örgülü silolar.
3. Kule tipi yüksek silolar.
4. Rulo, sucuk-sosis tipi silolar.
Yapılacak silonun büyüklüğü hayvan sayısına, silajlık yemin miktarına ve silo
yeminin yedirilme süresine göre değişir. Küçük işletmeler için aşırı büyük bir silo
yerine daha küçük kapasiteli birkaç silo yapılması, yapım ve yemlemede avantaj

sağlar. Taşıma kolaylığı bakımından silolar ahıra yakın olmalı, özellikle çiğneme-
sıkıştırma sırasındaki iş güvenliği bakımından toprak üzeri yüzeysel silolar 1,5 m dendaha yüksek yapılmamalıdır.

SİLAJLIK BİÇİM ZAMANI
Silajlık biçim zamanı her bitki türüne göre değişiklik gösterir. Mısır bitkisinde en
uygun biçim zamanı mısır danelerinin hamur olum veya diş olum dönemidir. Bu
dönemde bitkide ortalama kuru madde %30-35 arasındadır. Hububat hasılları, yemlik
çimler ve çayır otlarında en uygun biçim zamanı çiçeklenme başı veya ortasıdır.
Ancak bu dönemde kuru madde %15-20 arasında olup, düşüktür. Bu tip bitkilerde
biçimden sonra yapılacak yarım veya bir günlük soldurma ile kuru madde oranı
%30’a yükseltilerek daha kaliteli bir silaj elde edilir.
SİLAJIN YAPIMI VE SİLAJIN OLUŞUMU
Silajlık biçim dönemine ulaşan bir yem bitkisinde biçim, siloya taşıma,
çiğneme-sıkıştırma, gerekirse katkı maddesi atma, üzerini hava geçirmeyecek
şekilde plastik örtü, toprak veya eski oto lastiği gibi diğer örtü materyali ile kapama
silaj yapımının başlıca safhalarını oluşturur. Havasız ortamda süt asidi bakterileri
süratle faaliyete geçerek süt asidi oluşumunu sağlarken, aynı zamanda başta
tereyağı asidi bakterileri olmak üzere istenmeyen bakterilerin, küflerin ve diğer zararlı
mikroorganizmaların faaliyetine engel olarak yemin bozulmasını önler. Bu şartlarda
oluşan silo yemi 25-30 günde yedirilmeye hazır hale gelir. İhtiyaca göre bu dönemde
açılarak yedirilebileceği gibi, istenirse açılmadan yıllarca bozulmadan kalır. Ancak
açılan bir silo yemi ara vermeksizin sürekli olarak yedirilmelidir. İyi bir silo yeminin

hoşa giden bir kokusu olmalı, istenmeyen tereyağı asidi ve küf kokuları gibi fena
kokular olmamalıdır. Bitkilerin yaprak ve sap kısımları bozulmadan ve doğal rengini
kaybetmeden kalmalı, yapışkan bir görünümde olmamalı, silo yeminin pH’ sı 3,8-4,0
civarında olmalıdır.

HAYVANLARIN SİLO YEMLERİ İLE BESLENMESİ
Silo yemleri yeşil, sulu ve güzel aromalı, hayvanların severek tükettikleri
yemlerdir. Yeterli miktarda üretildikleri takdirde bütün bir yıl boyunca başlıca kaba
yem kaynağı olarak kullanılabilir. Her yeni yeme başlarken olduğu gibi silo yemleri de
ilk önce azdan başlayarak, hayvanlara alıştırılarak verilmelidir. Özenle yapılmış
kaliteli bir silo yeminden günlük rasyon içinde;

Süt ineklerine 15-30 kg
Düvelere 10-15 kg
Danalara 5-10 kg
Besi danalarına 10-20 kg
Besi başındaki danalara 5-10 kg
Koyun ve keçilere 3-6 kg

yedirilebilir. Ancak, hayvanların günlük toplam kuru madde ihtiyaçları daima göz
önünde tutulmalı, özellikle genç ve gelişmekte olan hayvanların beslenmesinde silo

yemleri ile birlikte günde 2-3 kg kaliteli kuru ot ve 1,5-2 kg yoğun yem verilmesi
unutulmamalıdır. /Dr. Sencer TÜMER

Not: Silo yemleri ve silaj konusunda daha fazla bilgi edinmek için Ege Tarımsal
Araştırma Enstitüsü’nünce yayınlanan (Yayın No: 104) SİLAJ adlı kitaptan
yararlanabilirsiniz. 

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

P.K. 9 Menemen 35661 İZMİR
Telefon : (0232) 846 13 31 (5 hat)
Faks : (0232) 846 11 07
E-posta : [email protected]
Elektronik
ağ

: www.aari.gov.tr