Türkiye, su ürünleri yetiştiriciliği alanında üretim miktarını her geçen yıl artırmaya devam ediyor. Avrupa Birliği ülkeleri ile kıyaslandığında; ülkemiz su ürünleri yetiştiriciliğinde 1’inci sıraya yerleşirken, dünyada da üst sıralara yükselmeye devam ediyor. Üretime paralel olarak ihracat rakamlarında da artış izlenen su ürünleri yetiştiriciliği konusunda merak ettiğimiz soruları Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürü Dr. Mustafa Altuğ Atalay’a yönelttik.
Ülkemizde balık üretim ve tüketim rakamları ile ilgili bilgi verir misiniz?
Su ürünleri üretimi su kaynaklarımızdan avcılık ve yetiştiricilik yoluyla son yıllarda ortalama 600-700 bin ton civarında yapılırken, 2019 yılında 836 bin 524 ton rekor üretim gerçekleşmiştir. 2020 yılında 364 bin 400 tonu avcılık yoluyla, 421 bin 411 tonu ise yetiştiricilik yoluyla olmak üzere toplam 785 bin 811 ton üretim gerçekleşmiştir. Avcılık üretimimizde yıldan yıla dalgalı bir üretim görülürken yetiştiricilik üretimimiz her geçen yıl daha da artmaktadır.
Su ürünleri yetiştiricilik üretimimiz 2020 yılında da büyümesini sürdürmüş; çipura, levrek ve alabalık üretim miktarları önemli oranlarda artmıştır. 2020 yılında, çipura üretimi bir önceki yıla göre yüzde 10 artarak 110 bin tona, levrek üretimi ise yüzde 8 oranında artışla 149 bin tona ulaşmıştır. Alabalık üretimimiz ise yine yüzde 10’luk artışla 128 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Marka değerimiz olan Türk somonu üretimimiz bir önceki yıla göre yüzde 93 artarak, 18 bin tona ulaşmış olup, önümüzdeki yıllarda daha da artacağı değerlendirilmektedir. Avrupa Birliği ülkeleri ile kıyaslandığında; Türkiye, su ürünleri yetiştiriciliğinde 1’inci sıraya yerleşmiş, dünyada da üst sıralara yükselmeye devam etmektedir.
100’E YAKIN ÜLKEYE SU ÜRÜNLERİ İHRAÇ EDİYORUZ
Sektördeki üretim ve işleme teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak, su ürünleri ihracatımızda yıldan yıla sürekli bir artış görülmektedir. İhracatımız, 2020 yılında miktar olarak 201 bin tona, değer olarak 1,06 milyar dolara çıkmıştır. İthalatımız ise 2020 yılında miktar olarak 85 bin ton değer olarak 157 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2021 yılında ise ihracatımız yine rekor bir seviyede artışla 1,3 milyara yaklaşacağı öngörülmektedir Ülkemiz su ürünleri dış ticaretinde net ihracatçı pozisyonunu korumaya devam etmektedir. 100’e yakın ülkeye su ürünleri ihracatı gerçekleştirilmekte, toplam ihracatımızın üçte ikisi ise AB ülkelerine yapılmaktadır.
Su ürünlerinin taze, soğutulmuş, dondurulmuş veya işlenmiş olarak insan tüketiminde kullanılan kısmı avcılık miktarlarındaki dalgalanma ve balık unu-yağı sanayiinde işlenen miktara göre değişmektedir. Ülkemizde kişi başına su ürünleri tüketim değeri 2000-2020 yılları arasında 5,5-8,6 kg arasında değişmektedir.
DENETİMLERLE İLGİLİ MEVZUAT TİTİZLİKLE UYGULANIYOR
Yetiştiricilik suları kirletiyor mu? Bununla ilgili kontrol mekanizmaları ve denetimler hakkında bilgi verir misiniz?
Ülkemiz, su ürünleri yetiştiriciliğinde diğer dünya ülkelerine kıyasla çevre hassasiyeti en yüksek, korumacı mevzuat ve uygulamalara sahip ülkeler arasındadır. Su ürünleri faaliyetleri gerçekleştirilirken ekosistemin korunması ve su kaynaklarımızın kalitesini bozmayacak şekilde çevre dostu üretim modellerinin desteklenmesi Bakanlığımızın temel prensiplerindendir.
Su ürünleri yetiştiriciliğine ilişkin iş ve işlemler 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu, Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yönetmeliği ve Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yönetmeliğine İlişkin Uygulama Esasları Genelgesi’nde belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yürütülmektedir. Aynı zamanda, denizlerde yapılacak su ürünleri yetiştiriciliği; 2872 sayılı Çevre Kanunu ve buna bağlı olarak yayımlanan “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği”, “Çevre Denetimi Yönetmeliği”, ” Denizlerde Faaliyet Gösteren Balık Çiftliklerinin Çevresel Yönetimi Yönetmeliği” , 3621 sayılı Kıyı Kanunu ile “Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik”, 2861 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, 2634 sayılı Turizm Teşvik Kanunu ile “Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde ve Turizm Merkezlerinde İmar Planlarının Hazırlanması ve Onaylanmasına İlişkin Yönetmelik”, 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu ile “Milli Parklar Yönetmeliği” Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ve ilgili diğer kurum ve kuruluşların mevzuatına da uygun olmalı ve tüm bu izinleri almak zorundadır. kaynak:Turktarim.gov.tr kurumsal sitesi
