BM Raporu: “Yoksul ülkeler daha az gıda için daha fazla ödüyor..

Geçtiğimiz günlerde yayınlanan rapora göre, hacimlerden ziyade daha yüksek fiyatlar ve nakliye maliyetleri beklenen artışın büyük kısmını oluşturuyor.

Küresel gıda ithalat faturası bu yıl 1,8 trilyon ABD doları tutarında yeni bir rekora ulaşma yolunda. Öte yandan Rusya-Ukrayna savaşı, pandemini geride kalsa da devam eden ekonomik etkileri dünyadaki birçok sistem gibi gıda tedarik zincirini de olumsuz etkiledi.

Bu dönemde yayınlanan raporda aynı zamanda yüksek gıda ve tarımsal girdi fiyatlarından hareketle gıda güvenliğine yönelik risklere işaret ediliyor.

Küresel gıda ticaretinde nasıl bir tablo var?

Küresel gıda ithalat faturasının 2021’e kıyasla 51 milyar dolar daha fazla olacağı ve bunun 49 milyar dolarının daha yüksek fiyatları yansıtacağı tahmin ediliyor. En Az Gelişmiş Ülkelerin (EAGÜ) bu yıl gıda ithalat faturalarında yüzde 5 daralma yaşaması beklenirken, Sahra Altı Afrika ve Net Gıda İthal Eden Gelişmekte Olan Ülkeler grubunun ithalat hacimlerindeki azalmaya rağmen toplam maliyetlerde artış kaydetmesi bekleniyor.

Raporda,” Bunlar, gıda güvenliği açısından endişe verici işaretler olup, ithalatçıların artan uluslararası maliyetleri finanse etmekte zorlanacaklarını ve potansiyel olarak daha yüksek fiyatlara karşı dayanıklılıklarının sona ereceğini gösteriyor” dedi.

“Gıda piyasalarında daralma, gıda ithalat faturalarında yeni bir rekor bekleniyor”

Gıda Görünümü ‘nün baş editörü FAO ekonomisti Upali Galketi Aratchilage, “Artan girdi fiyatları, hava durumuyla ilgili endişeler ve Ukrayna’daki savaştan kaynaklanan artan piyasa belirsizlikleri göz önüne alındığında, FAO’nun son tahminleri, gıda piyasalarında olası bir daralmaya ve gıda ithalat faturalarının yeni bir rekor seviyeye ulaştığına işaret ediyor. ” dedi.

FAO, gıda ithalatına en çok bağımlı olan düşük gelirli ülkelerin gıda güvenliğini korumak için bir strateji olarak ödeme dengesi desteği sağlamak için bir Gıda İthalatı Finansman Kolaylığı önerdi.

Hayvansal yağlar ve bitkisel yağlar 2022’de ulaşılması beklenenden daha yüksek ithalat faturalarına en büyük katkıyı sağlayan tek unsurdur. Gelişmiş olan ülkelerde tahıllar da bu durumdan çok geride kalmamaktadır. Gelişmekte olan ülkeler, fiyatlardaki artışı karşılamadaki yetersizliklerinin bir sonucu olarak, tahıl, yağlı tohumlar ve et ithalatını azaltıyor.

Yılda iki kez yayınlanan Gıda Görünümü, FAO’nun tahıllar, yağlı ürünler, şeker, et ve süt ürünleri ve balıklar da dahil olmak üzere dünyanın başlıca gıda maddeleri için piyasa arz ve talep eğilimlerine ilişkin incelemelerini sunuyor. Ayrıca vadeli işlem piyasalarındaki eğilimleri ve gıda emtiası için nakliye maliyetlerini de içerir. Yeni rapor ayrıca, yakıt ve gübre gibi tarımsal girdiler için artan fiyatların rolünü ve Ukrayna’daki savaşın küresel gıda emtia piyasaları için yarattığı riskleri inceleyen iki özel bölüm de içeriyor.

Raporda öne çıkan tespitler

Dünya ana tahıl üretiminin dört yıl içinde ilk kez 2022’de düşmesi beklenirken, küresel kullanımın da 20 yıldır ilk kez düşüşe geçtiği görülüyor. Bununla birlikte, tahılın insanlar tarafından doğrudan gıda tüketimi için kullanımının etkilenmesi beklenmemektedir, çünkü toplam kullanımdaki düşüşün buğday, kaba tahıllar ve pirincin yem olarak daha düşük kullanımından kaynaklanması beklenmektedir.

Dünya buğday stokları, çoğunlukla Çin, Rusya Federasyonu ve Ukrayna’daki stokların beklenen artışları nedeniyle yıl içinde marjinal olarak artmaya hazırlanıyor.

Dünya mısır üretimi ve kullanımının, Brezilya ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki daha büyük etanol üretiminin yanı sıra Çin’deki endüstriyel nişasta üretimi ile ilişkili yeni rekorlara ulaşması bekleniyor.

Küresel bitkisel yağ tüketiminin, beklenen talep tayınlamasına rağmen, üretimi geride bırakacağı tahmin edilmektedir.

Arjantin, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri’nde et üretiminin düşmesi beklenirken, küresel üretimin Çin’deki domuz eti üretiminde öngörülen yüzde 8’lik bir artışın öncülüğünde yüzde 1,4 oranında artması ve 2018’de Afrika domuz humması virüsünün dramatik bir şekilde yayılmasından önceki seviyeye ulaşması ve hatta aşması bekleniyor.

Dünya süt üretiminin, süt sürüsü sayılarının düşmesi ve birkaç büyük üretim bölgesinde daha düşük kar marjları kısıtlanması nedeniyle önceki yıllara göre daha yavaş genişlemesi beklenirken, ticaret 2021’in yüksek seviyesinden daralabilir.

Dünya şeker üretiminin, Hindistan, Tayland ve Avrupa Birliği’ndeki kazanımların öncülüğünde üç yıllık düşüşün ardından artması bekleniyor.

Küresel su ürünleri yetiştiriciliği üretiminin yüzde 2,9 oranında artması beklenirken, olta balıkçılığının üretiminin yüzde 0,2 oranında artması ön görülüyor. Artan balık fiyatlarını yansıtan balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği ürünlerinden elde edilen toplam ihracat gelirlerinin yüzde 2,8 oranında artması beklenirken, hacimlerin yüzde 1,9 oranında düştüğü görülüyor.

Gıda Görünümü, başlıca tarımsal emtiaya, özellikle buğday, mısır, pirinç, petrol ürünleri kompleksinin yanı sıra süt ürünleri, et, balık ve şekere dair daha derin bir analiz sunmaktadır.

Tarımsal girdilerde neler bekleniyor?

Artan gıda fiyatlarının yanı sıra- FAO Gıda Fiyat Endeksi (FFPI) tüm zamanların en yüksek seviyesine yaklaşırken, birkaç temel gıda maddesinin fiyatları geçen yıl büyük artışlar kaydetti- tarım sektörü, özellikle gübreler ve yakıtlar için artan girdi maliyetleri nedeniyle arz sınırlamalarına maruz kalmaktadır.

Yüksek gıda fiyatları, çiftlik karları arttıkça üreticiler için tipik olarak bir nimettir. Bununla birlikte, hızla artan girdi maliyetleri- artan enerji maliyetleri ve sektördeki büyük oyuncular tarafından dayatılan kilit gübreler üzerindeki ihracat kısıtlamaları ile ilişkili- bunu dengelemekten daha fazlasıdır ve bu durum eğer uzarsa, arz yanıtlarının hem hızlı hem de yeterli olup olamayacağı konusunda endişeleri artıracaktır.

FAO’nun Piyasalar ve Ticaret Bölümü’nden Josef Schmidhuber ve Bing Qiao, yüksek girdi fiyatlarının dinamikleri hakkındaki özel bölümlerinde “Girdilerin fiyatlarındaki artış, dünyadaki çiftçilerin onları satın alıp alamayacağına dair soruları gündeme getiriyor” diyor.

Çiftçiler girdi uygulamalarını azaltabilir veya daha az girdi-yoğun mahsullere geçebilir, bu da sadece verimliliği düşürmekle kalmaz, aynı zamanda temel gıda maddelerinin uluslararası pazarlara ihracatı üzerinde olumsuz etkilere sahip olur ve temel gıda ihtiyaçlarını karşılamak için ithalata büyük ölçüde bağımlı ülkelerin karşılaştığı yüklere katkıda bulunur. Bunun aynı zamanda büyük ihracatçı ülkeler için de geçerli olduğunu söyleyen, bölüm, örneğin, bazı Kuzey Amerikalı çiftçilerin mısırdan soyaya, daha az azotlu gübre gerektiren bir ürüne kaydığını da belirtiyor.

FAO’dan Ukrayna çiftçisine acil yardım çağrısı!

FAO tarafından 2021’de tanıtılan yeni bir araç olan Küresel Girdi Fiyat Endeksi (KGFI), şu anda tüm zamanların en yüksek seviyesinde ve son 12 ayda FAO Gıda Fiyat Endeksi’nden bile daha hızlı yükseldi.

Bu, tüketicilerin karşılaştığı yüksek fiyatlara rağmen, çiftçiler için düşük (ve düşen) gerçek fiyatlara işaret ediyor. Bu da gelecekte üretimi artırmaları için teşvikleri engelliyor. Bununla birlikte, bunun gerçekleşmesi için ya KGFI’nin düşmesi ya da FFPI’nin daha da yükselmesi gerekir- ya da ikisinin bir kombinasyonu.

Raporda, şu an için ve mevcut koşullara dayanarak, durum “2022/23 sezonu ve muhtemelen bir sonraki sezon için gıda fiyatlarındaki daha fazla artışları makul bir şekilde dizginleyebilecek piyasa kaynaklı bir arz tepkisi için iyiye işaret etmiyor” deniyor.