BİLİMSEL/ARAŞTIRMA

Yumurtacı sürülerde içme suyu probiyotik kullanımının performansa etkisi..

Ali Bakın,              Erseven Köknaroğlu,      Yılmaz Tekin,           Betül Acar
Veteriner Hekim         Ziraat Mühendisi          Ziraat Mühendisi         Ziraat Mühendisi

Bakın Tarım Ürünleri Sanayi Ticaret A.Ş., Ankara

ÖZET

Yumurtacı tavuklarda performans sindirim sistemi sağlığı ile direkt ilişkilidir. Yüksek
performanslı genotiplerin uygun çevresel koşullarda ve uygun yem ile beslenmeleri
sonrasında hedeflenen yumurta sayılarına ulaşılması mümkündür. Probiyotikler dengeli
kullanıldığında kanatlılara sağlık açısından fayda sağlayan canlı mikroorganizmalar olarak
tanımlanmaktadır. Bu çalışmada, içme suyu ile verilen probiyotiğin, büyütme ve üretim
dönemindeki yumurtacı sürülerde performans parametrelerine etkisi araştırılmıştır. Çalışma
kapsamında üç farklı işletmede 3 adet büyütme ve 2 adet üretim dönemindeki toplam 5 adet yumurtacı tavuklarda probiyotik uygulamasının performansa etkinliği araştırıldı.

Çalışma kapsamında probiyotik verilen deneme grubunda elde edilen veriler, kontrol grupları ile karşılaştırmalı olarak değerlendirildi. Probiyotik uygulanan deneme gruplarında büyütme döneminde, mortalite daha düşük bulunurken daha düşük yem tüketimi ile canlı ağırlık hedeflerine ulaşıldığı belirlendi. Üretim döneminde ise, probiyotik uygulanan grupta kontrol grubuna göre ortalama yumurta verimi, yumurta ağırlığı, tavuk başına yumurta sayısı daha yüksek bulunurken, daha düşük mortalite ve daha düşük gübre rutubeti saptandı. Gruplar arasında yem değerlendirme ve yumurta kırılma direnç değerlerinin aynı olduğu belirlendi.

Bu bulgular hem büyütme hem de üretim döneminde içme suyu ile probiyotik uygulamasının, yumurtacı tavuklarda performansı olumlu etkilediği ve maliyeti düşürdüğü ortaya kondu. Bu iyileşmenin, probiyotik kullanımı sonrasında sindirim sistemi mikrobiyotasının yararlı bakteriler ile düzenlendiği ile açıklandı ve bu sonuç, sindirim sistemi mikrobiyotasının probiyotik uygulaması ile düzenlenerek performansta iyileşme sağlanabileceğini ortaya koydu.

Anahtar kelimeler: Yumurtacı tavuklar, probiyotik uygulama, performans parametreleri,
sindirim sistemi sağlığı, içme suyu probiyotikleri, büyütme dönemi, üretim dönemi, mortalite,
yem tüketimi, yumurta verimi, mikrobiyota düzenlenmesi, maliyet etkinliği.
Giriş
Yumurtacı tavuklarda performans sindirim sistemi sağlığı ile direkt ilişkilidir. Yüksek
performanslı genotiplerin uygun çevresel koşullarda ve uygun yem ile beslenmeleri
sonrasında hedeflenen yumurta sayılarına ulaşılması mümkündür. Hayvan başına kalite
standardı yüksek ve hedeflenen sayıda yumurta verimi sağlamak, üretim performansı için
oldukça önemlidir. Sürdürülebilir performansa ulaşmak sadece üretim döneminde değil,
civciv girişinden başlayarak verim döneminin sonuna kadar tüm süreçte yüksek standartta
yapılan uygulamalar ile sağlanabilir. Tavuklarda performansı ile ilgili son dönemlerde yapılan
çalışmalarda, sürdürülebilir performans için sindirim sağlının önemi vurgulanmakta ve
izlenmektedir.

Probiyotikler dengeli kullanıldığında kanatlılara sağlık açısından fayda sağlayan canlı
mikroorganizmalar olarak tanımlanmaktadır (Rehman ve ark., 2020). Kanatlıları için uygun
probiyotiklerin kullanılması, tüm yetiştirme tiplerinde bağışıklığı, sağlığı ve büyümeyi olumlu etkilediği gösterilmiştir. Probiyotikler gastrointestinal sistemdeki sağlıklı bakteri miktarını arıttırarak bağırsak bütünlüğünü ve olgunlaşmasını sağlamaktadır. Ayrıca hayvanların yemden yararlanması ve sindirimi iyileştirmektedir (Kabir, 2009; Alagawany ve ark., 2018; Soomro ve ark., 2019). Hayvansal ürünlerde kalıntı bırakmazlar ve hayvanların performansını iyileştirmektedirler (Patterson ve ark., 2003). Probiyotiklerin, yumurtacı sürülerdeperformans, yumurta kalitesi ve immun cevap üzerine etkisinin araştırıldığı bir çalışmada, probiyotik uygulanan grupta yumurta veriminin, A kalite yumurta oranının, yem
dönüşümünün iyileştiği ve antikor düzeyini arttırdığı belirlenmiş ve kontrol grubu ile
karşılaştırıldığında bu parametreler arasındaki farkın istatiksel olarak önemli olduğu
belirlenmiştir (Zhang ve ark., 2012). Probiyotiklerin yumurtacı tavuklarda yumurta
performansı, yumurta kalitesi, bağışıklık ve bağırsak mikrobiyotasına etkisinin araştırıldığı
diğer bir çalışmada, probiyotiğin yumurta performansını ve kalitesini arttırdığı, yumurtalık
gelişimini iyileştirdiği, bağışıklık sisteminde önemli olan IL-1, IL-6 and TNF-α düzeylerinin
olumlu etkilediği ve sindirim sistemi mikrobiyotasında yararlı bakterileri düzenlediği ortaya
konmuştur. Bu çalışmada elde edilen sonuçlara göre araştırıcılar, probiyotik kullanımının
yumurta performansını ve kalitesini iyileştirdiğini, yumurta foliküllerinin ve immun sistemin
gelişmine ilave olarak mikrobiyotaya olumlu etki yaptığını ve bu iyileşmeler sonucunda
üretim etkinliğini artırdığını ortaya koymuşlardır (Xu ve ark., 2023).
Bu çalışmada, içme suyu ile verilen probiyotiğin, büyütme ve üretim dönemindeki yumurtacı sürülerde performans parametrelerine etkisi araştırılmıştır.

Materyal ve Metot
Bu çalışmada saha koşullarında yumurtacı sürülerde hem büyütme dönemi hem de üretim
döneminde içme suyu ile probiyotik uygulamasının aynı koşullardaki kontrol grubuna göre
performansa etkisi araştırıldı.

Probiyotik: Tavuklarda probiyotik olarak Smart Prolive Broiler Likit (Pediococcus
acidilactici (1 x 10 8 kob/ml), Lactobacillus acidophilus (1×10 8 kob/ml) ve Bacillus subtilis
(1×10 8 kob/ml); Bakın Tarım, Ankara) uygulaması, içme suyu ile ürünün etiketinde önerildiği şekilde (1/1000) gerçekleştirildi.

Yumurtacı sürüler: Çalışma kapsamında üç farklı işletmede 3 adet büyütme ve 2 adet üretimdönemindeki toplam 5 adet yumurtacı tavuklarda probiyotik uygulamasının performansa etkinliği araştırıldı. Çalışma kapsamında probiyotik verilen deneme grubunda elde edilen veriler, kontrol grupları ile karşılaştırmalı olarak değerlendirildi. Bu kapsamda işletmelerde saha koşullarında yapılan denemelere ait bilgiler aşağıda sunulmuştur.

Büyütme dönemi: Büyütme dönemindeki yumurtacı sürülerde yapılan deneme 2 adet
işletmede 3 adet sürüde gerçekleştirildi. İşletme 1’de farklı dönemlerde iki farklı büyütme
sürüsünde deneme gerçekleştirildi. İlk denemede, 100.000 adet kontrol ve 100.000 adet
deneme (probiyotik uygulaması) grubu olmak üzere toplam 200.000 adet civciv 14 hafta
süreyle; aynı işletmede yapılan diğer denemede ise 100.000 adet kontrol ve 100.000 adet
deneme (probiyotik uygulaması) grubu olmak üzere toplam 200.000 adet yumurtacı civciv 16 hafta süreyle takip edildi. İşletme 2 de ise 50.000 kontrol ve 50.000 deneme (probiyotik
uygulaması) grubu olmak üzere toplam 100.000 adet civcivde 16 haftalık yaşa kadar deneme gerçekleştirildi. Büyütme döneminde denemelerde, her iki grupta da eş zamanlı olarak tüketilen toplam yem, canlı ağırlık ve ölüm oranları karşılaştırıldı. Büyütme dönemindeki gruplar, aynı içerikteki yem ile beslendi, aynı bakım-idare uygulamaları ve aşılamalar yapıldı.

Üretim dönemi: Üretim dönemindeki denemeler ise iki farklı işletmede gerçekleştirildi. Bu
işletmelerden ilkinde 100.000 adet kontrol ve 100.000 adet deneme (probiyotik uygulaması) grubu, 30-60.hafta arasında; diğer işletmede ise 254 adet tavuktan oluşan biri deneme diğeri kontrol olmak üzere toplam 508 hayvanda deneme gerçekleştirildi. Gruplarda 35-43 hafta arasındaki yaşlardaki performans verileri incelendi. Üretim dönemindeki hayvanlarda, ortalama yumurta verimi, hayvan başına yumurta sayısı, ölüm oranı, yem tüketimi, gübre rutubeti, yemden yararlanma, yumurta kırılma direnci, canlı ağırlık sonuçları karşılaştırmalı olarak değerlendirildi.

Mikrobiyolojik analiz: Büyütme dönemi sonunda bir işletmedeki probiyotik verilen iki adet kümeslerden çorap svab ile alınan dışkı numuneleri, Salmonella spp. yönünden ISO 6579-1 ile analiz edildi.

Bulgular
Deneme kapsamında elde edilen bulgular aşağıda sunulmuştur.

Büyütme dönemi bulguları: Büyütme döneminde İşletme 1 de 14 haftalık yaşa kadar
yapılan denemede, kontrol grubunda yem tüketimi 4,01 kg iken deneme grubunda 3,7 kg
olarak gerçekleşti. Canlı ağırlıklar ise her iki grupta da 1052 g olarak tartıldı. Ölüm oranları,
kontrol grubunda %3.07 iken deneme grubunda %2.91 bulundu. Bu bulgular karşılaştırmalı
değerlendirildiğinde, canlı ağırlıklar gruplar arasında aynı bulunurken mortalite ve yem
tüketiminin deneme grubunda daha iyi olduğu belirlendi. Aynı işletmede 16 hafta takip edilen büyütme sürüsünde, kontrol grubunda toplam yem tüketimi, 4,87 kg, mortalite %2,74 ve canlı ağırlık 1,187 kg olarak kaydedildi. Probiyotik verilen denme grubunda ise toplam yem tüketimi 4,67 kg, mortalite %2,55 ve canlı ağırlık 1,170 g olarak bulundu. Gruplar arasında mortalite oranı deneme grubunda daha düşük bulundu. Canlı ağırlık kontrol grubunda 17 g fazla bulunurken tüketilen yemlerde 20 g deneme grubunda daha düşük bulundu. Diğer işletmede büyütme döneminde yapılan 16 haftalık denemede, toplam tüketilen yem kontrol grubunda 4,991 kg, deneme grubunda 4,761 kg, mortalite, deneme grubunda %2,98 deneme grubunda %2,81 ve konrtrol grubunda canlı ağırlık 1,155 kg bulunurken deneme grubunda 1,170 kg bulundu. Gruplar arasında deneme grubunda daha az yem ile daha yüksek canlı ağırlık sağlanırken, deneme grubundaki mortalite, kontrol grubuna göre daha düşük şekildi.

Üretim dönemi bulguları: İşletme 1 de ortalama yumurta (30-60 hafta) verimi, kontrol
grubunda %95 ve deneme grubunda %95,38; hayvan başına yumurta sayısı kontrol grubunda 126,8 adet iken deneme grubunda 127,3 adet; mortalite kontrol grubunda %1.37 deneme grubunda %1,363 olarak bulundu. Gruplar arasında yem dönüşümünün 1,98 olarak aynı değerde olduğu ve ortalama yem tüketimi kontrol grubunda 96 g ve deneme grubunda 94,9 g olarak hesaplandı. Deneme grubunda canlı ağırlık, 1,635 kg olarak gerçekleşti ve kontrol grubuna göre 10 g fark olduğu görüldü. Yumurta kırılma direnci iki grupta da aynı bulundu.

Probiyotik verilen grupta, gübre rutubeti %0.18 daha düşük olduğu saptandı. Üretim
aşamasında diğer işletmede yapılan deneme ise, kontrol grubunda ortalama yumurta verimi
%94.9, deneme grubunda %95.2; hayvan başına yumurta sayısı, kontrol grubunda 58,5 adet, deneme grubunda 58.8 adet, ortalama yem tüketimi kontrol grubunda 118.9, kontrol grubunda 117,8 g olduğu belirlendi. Gübre rutubeti deneme grubunda %17 daha düşük, FCR ve yumurta kırılma direnci aynı bulundu. Karşılaştırmalı değerlendirmede deneme grubunda ortalama yumurta verimi %0.3, yumurta ağırlığı 0,93 g ve hayvan başına yumurta sayısı 0.3 adet daha yüksek bulundu. Deneme grubunda yem tüketimi kontrol grubuna göre 1.1 g daha düşük bulundu.

Mikrobiyolojik analiz bulguları: İki deneme grubundan alınan svab numuneleri,
Salmonella spp. yönünden negatif bulundu.

Sonuç
Probiyotik uygulanan deneme gruplarında büyütme döneminde, mortalite daha düşük
bulunurken daha düşük yem tüketimi ile canlı ağırlık hedeflerine ulaşıldığı belirlendi. Üretim
döneminde ise, probiyotik uygulanan grupta kontrol grubuna göre ortalama yumurta verimi, yumurta ağırlığı, tavuk başına yumurta sayısı daha yüksek bulunurken, daha düşük mortalite ve daha düşük gübre rutubeti saptandı. Gruplar arasında yem değerlendirme ve yumurta kırılma direnç değerlerinin aynı olduğu belirlendi. Bu bulgular hem büyütme hem de üretim döneminde içme suyu ile probiyotik uygulamasının, yumurtacı tavuklarda performansı olumlu etkilediği ve maliyeti düşürdüğü ortaya kondu. Bu iyileşmenin, probiyotik kullanımı sonrasında sindirim sistemi mikrobiotasının yararlı bakteriler ile düzenlendiği ile açıklandı ve bu sonuç, sindirim sistemi mikrobiyotasının probiyotik uygulaması ile düzenlenerek performansta iyileşme sağlanabileceğini ortaya koydu.
Kaynaklar
Alagawany, M., Abd El-Hack, M. E., Farag, M. R., Sachan, S., Karthik, K., & Dhama, K. (2018). The use of probiotics as eco-friendly alternatives for antibiotics in poultry nutrition. Environ. Sci. Poll. Res., 25, 10611-10618.
Kabir, S. L. (2009). The dynamics of probiotics in enhancing poultry meat production and quality. Int.J. Poult. Sci, 3, 361-364.
Patterson, J. A., & Burkholder, K. M. (2003). Application of prebiotics and probiotics in poultry production. Poul. Sci., 82, 627-631.
Rehman, A., Arif, M., Sajjad, N., Al-Ghadi, M. Q., Alagawany, M., Abd El-Hack, M. E. & Swelum, A. A. (2020). Dietary effect of probiotics and prebiotics on broiler performance, carcass, and immunity. Poult. Sci., 99, 6946-6953.
Soomro, R. N., Abd El‐Hack, M. E., Shah, S. S., Taha, A. E., Alagawany, M., Swelum, A. A. & Tufarelli, V. (2019). Impact of restricting feed and probiotic supplementation on growth performance, mortality and carcass traits of meat‐type quails. Anim. Sci. J., 90, 1388-1395.
Xu, H., Lu, Y., Li, D., Yan, C., Jiang, Y., Hu, Z., Zhang, Z., Du, R., Zhao, X., Zhang, Y., Tian, Y., Zhu, Q., Liu, Y. & Wang, Y. (2023) Probiotic mediated intestinal microbiota and improved performance, egg quality and ovarian immune function of laying hens at different laying stage. Front. Microbiol. 14:1041-1072.
Zhang, J. L., Xie, Q. M., Ji, J., Yang, W. H., Wu, Y. B., Li, C., Ma, J. Y. & Bi, Y. Z. (2012). Different combinations of probiotics improve the production performance, egg quality, and immune response of layer hens. Poul. Sci., 91, 2755–2760