Yaşanan deneyimler ışığında,

TÜRKİYE’DE ET-SÜT ÜRETİMİNİN DURUMU     

Bağımsız araştırmalar Türkiye’de et ve süt üretiminin hızla azaldığı, girdilerin de aynı hızla arttığı,sadece hızlı yükselen et fiyatlarını duraklatabilmek için genelge yayınlamış durumda.

Geçmiş dönemlerde yaşanan deneyimler ışığında belirtilen ithal hayvan sayıları ve ithalat miktarı et fiyatları artışlarını durdurmayacağı gibi aracı ve ithalatçılara kazandıracaktır.

Et ve sütteki fiyat artışı ve arzın azalmasının ana nedeni son üç yıldır uygulanan poltikalardır.

“Hatırlanacağı üzere, araştırmaya katılan işletmelerin %38’i karma (bitkisel + hayvansal) üretim gerçekleştirirken, yaklaşık %1’i sadece hayvancılık yapmakta idi. Bu iki grubun gerçekleştirdiği hayvancılık türü kendi aralarında sıralandığında süt inekçiliği geçmiş yıllarda olduğu gibi en yüksek orana sahip olmuştur

Bunu takip eden sığır besiciliği ise son 3 yılda yüksek oranda düşüş kaydetmiş,büyükbaş besicilik işletmeleri süt işletmelerinin aksine, hayvanları sadece et üretimi amacıyla besleyen, bu nedenle süt işletmelerinde doğan erkek hayvanları veya aynı işletmelerdeki süt verimini kaybetmiş dişi hayvanları satın alıp besleyen işletmelerdir. 

Besicilik işletme sayısının azalması normal koşullarda üç ihtimalden kaynaklanabilecektir.

İlki, büyükbaş süt hayvanı sayısının da aynı anda azalma ihtimalidir. Bu durumda süt işletmelerinde doğacak besilik materyal (erkek hayvan) doğumu da azalacağından besicilerin bu işletmelerden toplayabileceği hayvan miktarı azalabilecektir.

Nitekim TÜİK’e göre Türkiye’de büyükbaş hayvan sayısının son iki yıldır sınırlı da olsa düşmekte olduğunu hatırlamakta fayda vardır. Bu saha araştırmasında genel olarak hayvancılık yapan işletme oranının geçen yıla göre düştüğü bir gerçektir.

Süt hayvancılığına özel olarak, görüşülen çiftçilerde ortalama süt ineği sayısının da azaldığı aşağıdaki tabloda görülebilecektir.

İkinci ihtimal süt işletmelerinin erkek hayvanlarını satmayarak süt ve besi olmak üzere karma üretim yapmasıdır. Bu durum genellikle küçük aile işletmeleri için geçerli bir opsiyondur.
Üçüncü ihtimal ise Türkiye’de çoğunluğu oluşturan küçük işletmelerin, yerini daha büyük işletmelere bırakmasıdır. Ölçek ekonomisini sağlayamayan küçük besi işletmeleri faaliyetine son verirken, aynı anda orta ve büyük işletmeler mevcut hayvan sayısını artırıyor olabilir. Besiciliğin azalması bu üç ihtimalin tek tek veya aynı anda yaşanıyor olmasına bağlı olabilir.

Saha araştırmamıza katılan besi işletmelerinin ortalama hayvan sayısının, aşağıda görüleceği üzere, son iki yıldır azalıyor olması son ihtimali teyit eden bir tablodur.

Dolayısıyla besicilik işletmelerinde farklı dinamiklerin aynı anda yaşanıyor olması muhtemeldir. TÜİK bu raporun yazıldığı tarih itibarıyla 2022 et üretimine yönelik herhangi bir veri yayımlamamış olduğundan, et üretimine bakarak ilave bir analiz yapmak henüz mümkün değildir. Fakat Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından uzun bir aradan sonra 2022 Ağustos ayında yeniden besilik sığır ithalatı için duyuru yapılmış olması, ülkemizde mevcut besi materyalinin dolayısıyla kırmızı et arzının ithalatla desteklenmeye çalıştığı izlenimi uyandırmaktadır.Ancak ithalatın destekleme olmadığı ortadadır.