RÖPORTAJ

Prof. Dr. Serdar Seçkin Arun söyleşisi..

Hayvan hastalıklarını engellemek mümkün mü?

VETLAB Genel Müdürü ve Patoloji Uzmanı Dr. Serdar Seçkin Arun ile hayvan hastalıkları üzerine Animal Magazin Dergisi’nde okuyucuları için SÖYLEŞİ gerçekleştirildi. Prof. Arun, patoloji alanında uzman veteriner hekimlerin tanıdığı ve saygı duyduğu bir isim olarak biliniyor..

İşte Animal Dergisi’nin soruları ve İstanbul Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi’nde de uzun yıllar Öğretim Görevlisi olarak çalışmış olan Prof. Dr. Serdar Seçkin Arun’un anlatımıyla hastalıklar konusundaki sorulara cevapları..

• Sn Arun, Hayvan hastalıklarını engellemek mümkün mü?

Evet hayvan hastalıklarının birçoğunu insan hastalıklarında olduğu gibi bazı önlemler ile engellemek mümkündür. Burada düşünülen hastalık viral bir hastalık ise aşılar ile paraziter bir hastalık ise düzenli parazit kontrolleri ile, kanser gibi hastalıklar ise beslenmeye dikkat ederek ve hareket ettirerek engellenebilir ya da hastalığın oluşma olasılığı azaltılabilir.

• Hayvanlarda en çok görülen kanser vakaları neler?

Hayvanlar denince çok sayıda tür olduğunu aklımızdan çıkarmamamız lazım. Her hayvan türünde görülen kanserler farklılıklar teşkil eder. Aslında kanser olarak tanımlanan hastalık tüm hayvan türlerinde mevcut gibi görünmektedir. Kanserler  denizlerde yumuşaklar, deniz tarağı, salyangozlar, tek tırnaklılar, çift tırnaklılar memeliler, kanatlılar ve sürüngenlere kadar çok sayıda türde görülmektedir. Hayvanlarda ortak görülen kanser tipleri olduğu gibi, bazı hayvan türlerinin kendine özgü kanserleri de mevcuttur. Biz kedi ve köpekleri dikkate alırsak, 2022 yılında yapılan bir çalışmada köpeklerde ilk sırada destek dokusu tümörleri, ikinci sırada epitel tümörleri yer alırken, kedilerde ise ilk sırada epitel kökenli, ikinci sırada ise destek dokusu tümörlerinin görüldüğü bildirilmektedir. Yine cinsiyete ve ırka bağlı olarak farklı tümörler oluşabilmektedir. Örneğin; dişi köpeklerde ve kedilerde meme tümörleri sık görülürken, erkek hayvanlarda ise deri tümörlerine daha sık olarak rastlanmaktadır. Bu durum günümüz çevre koşullarına ve bu konuda araştırma yapılan ülkelerin şartlarına bağlı olarak değişmektedir.

• Hayvanlarda kan gruplarının önceden belirlenmesi neden önemlidir?

Hayvanlarda kan hastalıklarına sık olarak rastlanmaktadır. Anemi olarak tanımlanan kırmızı kan hücresi eksikliklerinde hasta kansızlıktan hızlı bir şekilde hayatını kaybedebilmektedir. Bilindiği gibi hayvanlar için kan bankası da ülkemizde henüz mevcut değildir. Bu nedenle kan eksikliklerinde köpek veya kedi donörü gereklidir. Kan gruplarının önceden bilinmesinin ilk avantajı; donörün hızlıca bulunmasını sağlamasıdır. İkinci avantajı ise; kan grubunu belirleyene kadar geçen süreçleri kaldırarak hızla hastaya müdahale edebilmektir. Böylece kan grubu saptanırken zaten kısıtlı zamanı olan hastanın zaman kaybetmesi engellenmiş olur.

• Hayvan tanı laboratuvarları, bu laboratuvarlarda yapılan çalışmalar hakkında bilgi verebilir misiniz?

Laboratuvarlarda hem köpek ve kedi gibi hem de diğer hayvanlara yönelik çok sayıda analiz yapılmaktadır. Özel Veteriner Teşhis ve Tanı laboratuvarlarında aldıkları kapsama bağlı olarak hemen her hastalığın analizi yapılabilmektedir. Her Teşhis ve Tanı laboratuvarları ruhsat aldığı alanlar ile ilgili analiz yapabilmektedir. Bunları Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan alınan ruhsata göre bakteriyel, biyokimyasal, genetik, patolojik paraziter ve viral testler olarak söyleyebiliriz. Bizim laboratuvarımızda olduğu gibi eğer her alan için bakanlık onaylı ruhsatınız varsa tüm alanlarda analizler yapabilirsiniz.

• Patoloji, Mikrobiyoloji, Bakteriyolojik ekim, Mantar ekimi biraz bahsedebilir miyiz?

Hayvanlarımız tüylü bir deri yapısına sahiptir. Bu nedenle bakteri ve mantar enfeksiyonları deri dokusunda daha rahat tutunur ve çoğalırlar. Ayrıca bakteriler ve mantar etkenleri hayvanların her bölgesinde görülebilirler. Bu nedenle klinik olarak bakteri ve mantar enfeksiyonu bulgusu gösteren hayvanların hangi bakteri ve mantar enfeksiyonu geçirdiği laboratuvarda yapılan bakteri ve mantar testleri ile saptanabilir ve antibiyogram da laboratuvarda yapılarak tedavi için en uygun antibiyotik veya ilaç seçilebilir. Bu testler kulak, burun, solunum sistemi, sindirim sistemi, meme, kan ve idrar enfeksiyonu gibi çok sayıda bölgede yapılır. Bu test veteriner mikrobiyologların kontrolünde yapılmaktadır. Laboratuvarımız bakteri ve mantar analizlerinin girdiği mikrobiyoloji alanlarında ruhsatlıdır ve tüm hayvan türlerinde bu analizleri yapmaktadır.

Çiftlik, besi, fantezi ve evcil. Her tür hayvan hastalıkları için tanı koyulabiliyor mu?

Laboratuvarımızda tüm hayvan türlerinde birçok hastalığa tanı koyulabilmektedir. Çiftlik, besi, evcil ve egzotik hayvanlarda da bakteri, mantar, virüs ve parazit gibi etkenlerin analizi yapılabildiği gibi ölen hayvanlardan patolojik inceleme yapılarak ölüm nedeni dahi saptanabilmektedir. Bu analizler için ELISA, Kültür, PCR, Patoloji Hormon, Biyokimya ve Parazitoloji olarak 170 adet farklı test yapılmaktadır. Ayrıca patolojinin tüm analizleri ile biyokimyada 8 analizde akredite bir laboratuvardır. Bu analizleri akredite olanları uluslararası standartta yapmaktadır.

• Hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar var mı? Varsa ne tür hastalıklar? Nasıl önlemler alınmalı?

Hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar vardır. Bunlara zoonoz hastalıklar denir. Bu sebeple hayvanların aşılarının düzenli olarak yapılması, yine düzenli kan ve biyokimya analizleri, düzenli parazitolojik analizler ve senede en az bir defa veteriner hekim muayenesi ile bu hastalıkların tamamı engellenebilir.

• İnsan laboratuvarları ve hayvan laboratuvarları arasındaki benzerlikler ve farklar nelerdir?

Hayvan ve insan laboratuvarlarında analiz yöntemleri benzer olmasına rağmen analiz edilen enfeksiyon etkenlerinde, kanser tiplerinde ve analizlerde farklılıklar vardır. Hayvan analizlerinin mutlaka konusunda en az doktora yapmış uzman veteriner hekimlerin kontrolünde yapılması gereklidir. Hayvan hastalıklarında bakılacak analizlerin büyük kısmı insan analizlerinden farklıdır.

• Erken teşhis ile hayvanları hangi hastalıklardan koruyabiliriz.

Hastalıkların çoğu erken teşhis ile engellenebilir. Viral, bakteriyal ve paraziter hastalıklar hatta kanser bile düzenli kontrol ile erken teşhis edilip tedavi edilebilir. Örneğin paraziter hastalıkların hemen hepsini erken teşhis ile önleyebiliriz. Ayrıca düzenli kontroller ile kanserlerin erken tanısı yapılarak tamamen tedavi edilebilir veya hastanın yaşam süresi uzatılabilir. Bakteriyel ve mantar hastalıklar ile organ yetmezliklerine bağlı hastalıklarda da erken teşhis ile hayvanlarımızı koruyabiliriz.

• Hangi hayvan hastalıkları tedavi edilebilir?

Hem ev hayvanlarında hem de çiftlik hayvanlarında bakteriyel, fungal ve paraziter hastalıkların çoğu tedavi edilebilir. Viral hastalıklarda ise hastanın bu rahatsızlıkları hayatını kaybetmeden atlatması sağlanır. Kanser türlerinden bazılarını da cerrahi müdahale, radyoterapi veya kemoterapi ile tedavi etmek mümkündür. Bütün bu hastalıkları tedavi etmek için en önemli konulardan biri düzenli kontroldür.

Prof. Dr. Serdar Seçkin Arun kimdir ?

Prof. Arun, İstanbul Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi’nde uzun yıllar Öğretim Görevlisi olarak çalışmış, aynı zamanda Türkiye’de hayvan hastalıklarında özellikle Patoloji alanındaki ilk ve tek tanı teşhis laboratuvarının da kurucusudur. Bu alanda birçok çalışması ve yayınları da bulunan Prof. Arun, patoloji alanında uzman veteriner hekimlerin tanıdığı ve saygı duyduğu bir isimdir.